Παλουζές

Για την παρασκευή του παλουζέ, απαιτείται χυμός από σταφύλια, είτε μαύρης είτε λευκής ποικιλίας. Όταν παραλαμβάνεται ο χυμός – παραδοσιακά με το ξυπόλητο πάτημα των σταφυλιών – φιλτράρεται με κουρούκλα (τυρόπανο) και στη συνέχεια σιγοβράζει σε ένα μεγάλο χάλκινο και επικασσιτερωμένο καζάνι γνωστό ως χαρτζίν.

Καθώς ο χυμός αρχίζει να βράζει και να αφρίζει, προστίθεται ένα συγκεκριμένο είδος λευκού χώματος, το «ασπρόι», το οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστη και έχει την ιδιότητα να δημιουργεί αφρό και να καθαρίζει το χυμό. Αφού αφαιρεθεί, μαζί του απομακρύνονται τυχόν ακαθαρσίες ή ανεπιθύμητα σωματίδια. Το χώμα αυτό βρίσκεται σε απομακρυσμένα και αδιάβατα μέρη των βουνών. Η διαδικασία του ξαφρίσματος συνεχίζεται μέχρι να σταματήσει να παράγεται αφρός. Όσο περισσότερη ποσότητα «ασπροχώματος» προστεθεί, τόσο πιο γλυκός γίνεται ο παλουζές. Αφήνεται να κρυώσει και την επόμενη μέρα φιλτράρεται ξανά με κουρούκλα σε νέο καζάνι, προσέχοντας ώστε να μην ανακατευτούν τα στερεά που έχουν κατακαθίσει στον πάτο.

Ο χυμός, που πλέον ονομάζεται μουστάρι, μετριέται σε ποτήρια και στην συνέχεια θα προστεθεί ένα κουτάλι της σούπας αλεύρι χωριάτικο για κάθε ποτήρι μουσταριού. Ο χυμός βράζει μαζί με μια δέσμη από κιούλι (Pelargonium graveolens), ένα πολύ αρωματικό φυτό που ευδοκιμεί σε πολλές αυλές της Κύπρου. Κάποιοι επιλέγουν να προσθέσουν και λίγο χαρουπόμελο για έξτρα γεύση. Όταν το μουστάρι αρχίζει να βράζει, αφαιρούν μια ποσότητα από αυτό και ανακατεύουν μέσα το αλεύρι, προσέχοντας να μην σχηματιστούν σβόλοι. Το μείγμα τότε επιστρέφει στο καζάνι αφού πρώτα αφαιρεθεί το κιούλι, και συνεχίζει να βράζει. Ανακατεύεται συνεχώς για να μην καεί στον πάτο και μέχρι να πήξει και να αποκτήσει ζελατινώδη/κρεμώδη υφή.

Ο παλουζές είναι έτοιμος όταν τοποθετηθεί μια κουταλιά σε ένα πιάτο και απλωθεί ελαφρώς. Όταν κρυώσει, θα ξεκολλάει εύκολα από την επιφάνεια του πιάτου. Αν παραμένει κολλώδης, η διαδικασία του βρασμού πρέπει να συνεχιστεί. Στο τέλος προστίθενται αρώματα όπως μαστίχα, ροδόσταγμα ή ανθόνερο.

Είναι πολύ σημαντικό να ψηθεί σωστά, καθώς διαφορετικά ο σουσιούκκος (παράγωγο του παλουζέ, βλ. σουσούκο) δεν θα είναι καλός και θα διατηρηθεί για λιγότερο χρόνο, αφού δεν θα έχει αφαιρεθεί το απαραίτητο νερό από τον χυμό.

Στη συνέχεια, ο παλουζές μοιράζεται σε ταψάκια και γαρνίρεται με σπασμένα καρύδια ή αμύγδαλα. Μια αγαπημένη συνήθεια όλων είναι να απολαμβάνουν τον παλουζέ που μένει στον πάτο του καζανιού, όσο είναι ακόμα ζεστός.